Omgaan met kinderen met complex trauma is voor (pleeg)ouders en begeleiders vaak een uitdaging. Gedrag dat op het eerste zicht niet ‘logisch’ lijkt, is niet meer zo onbegrijpelijk wanneer je het ziet als traumarespons. Trauma-sensitieve zorg voor deze kinderen en hun (pleeg)ouders kan helpen om meer constructieve ontwikkelingspaden mogelijk te maken, opnieuw vertrouwen en veiligheid in zichzelf, anderen en de wereld te ervaren en open kwetsuren te herstellen tot littekens. Dit boek over hulpverlening aan kinderen met complex trauma van de hand van Nicole Vliegen, Eileen Tang en Patrick Meurs geeft een schat aan informatie over hoe dit te begrijpen en te bewerkstelligen.
Recensie ‘Van kwetsuur naar litteken’ door Sofie Creemers
‘Iedere psychotherapeut zou zich dit boek eigen moeten maken’, is de verwoording die P. Adriaenssens (jeugdpsychiater en vertrouwensarts) in het voorwoord van dit boek gebruikt bij wijze van conclusie. Daarmee heeft hij alles gezegd. In dit prachtige boek is een vlot leesbaar en vooral klinisch relevant werk neergepend.
Met ontelbaar veel sprekende metaforen en duidelijke praktijkvoorbeelden nemen de auteurs ons mee in de leefwereld van (jonge) kinderen met complex trauma en hun gezinnen. Originele illustraties geven de inhoud letterlijk en figuurlijk meer kleur. De hoofdstukken worden ingeleid door treffende quotes van zowel professionelen als cliënten.
Inzicht in complex trauma
Om het gedrag van kinderen met complex trauma begrijpelijker te maken, werkt het eerste deel inzichten vanuit onder meer de gehechtheids- en ontwikkelingspsychologie en neurobiologie van trauma uit. Er wordt ook stilgestaan bij het belang van het mentaliseren en reflecteren door– én het zorgen voor de (pleeg)ouders van deze kinderen.
In de behandelkamer
Het tweede luik van het boek neemt je mee de behandelkamer in en toont hoe je in therapie (spelkamer, ouderbegeleiding, …) mogelijkheden kan scheppen om deze kwetsuren te helpen helen, goed wetende dat we ze nooit ‘ongedaan’ kunnen maken. Maar het moeten geen open, etterende wonden blijven. We kunnen ze helpen ontwikkelen tot littekens die weliswaar blijvend zijn, maar niet noodzakelijk dagelijks confronterend. Het belang van ‘regulate, then relate, then reason’ (Perry, 2016) vormt hiervoor een leidraad.
We leren hoe traumatriggers de kamer kunnen binnenkomen en de nieuwe opbouwende vertrouwensrelatie voor kinderen kunnen verstoren. Maar ook hoe spel, beelden en woorden het kind kunnen helpen groeien en herstellen. Er wordt stilgestaan bij thema’s als window of tolerance en fight/flight/freeze mechanismen, en er is aandacht voor het zoeken naar eilandjes van vertrouwen in een wereld die voor het kind onbetrouwbaar en beangstigend geweest is.
Bruggentesters
Uit de vele inspirerende beelden die in het boek naar voren worden geschoven om het gedrag van kinderen na complex trauma beter te vatten, is die van ‘bruggentesters’ voor mij een van sprekendste. Als je ooit midden op een brug stond maar die dan plots onder je voeten instortte, zal je de volgende keer als je bij een brug komt zeker weer angst ervaren. Misschien doe je er alles aan de brug te vermijden, misschien zet je er voorzichtig een stapje op om dan te bevriezen en niet verder te geraken. Of misschien ga je er wel net heel erg hard op springen om te testen of de brug je wel kan dragen, maar wel met het risico dat de brug net door dat testgedrag inderdaad overbelast geraakt en zal instorten. Mooi beeld om aan (pleeg)ouders mee te geven, maar zeker ook om in het achterhoofd te houden in therapie, wanneer je als hulpverlener een nieuwe, veilige brug voor dit kind wil creëren.
De uitgebreide literatuurlijst geeft niet enkel de geciteerde bronnen weer, maar deelt ook werken waar de auteurs algemeen door geïnspireerd werden. Een rijke schat aan informatie om verder in te grasduinen voor iedereen die interesse heeft voor dit thema!
‘Van kwetsuur naar litteken’>>
Sofie Creemers is klinisch psycholoog (K.U.L.) en Infant Mental Health deskundige (RINO Vlaanderen). Momenteel is ze in Vlaanderen werkzaam als eerstelijnspsycholoog voor ‘1 Gezin 1 Plan’ en als psycholoog voor Yuneco Connect, een programma dat inzet op vroegdetectie en vroeginterventie. Binnen deze twee functies focust ze op de doelgroep infants. Daarnaast heeft ze ervaring als psycholoog in onder meer moeder-kindafdelingen (pediatrie, neonatologie, …) van meerdere ziekenhuizen en in de infantpsychiatrie.
