Soms is het zo lastig om het geploeter van jonge ouders aan te zien. De onmacht. Voor je het weet heb je er alweer uitgeflapt: ‘Wat ik zou doen …’ Of ‘Zou je niet …?’. En kun je het niet laten om een advies te geven. Maar is adviseren eigenlijk wel goede hulp voor groeiende gezinnen met verse baby’s?
Hulpverleners zouden hun inzet en tijd beter kunnen steken in het op poten zetten van het systeem om jonge ouders heen. Bijvoorbeeld door alle relaties om de baby heen te versterken en betekenis te geven. Vragen te stellen over wie er betrokken zijn en vooral ook wie niet. Alle jonge ouders hebben immers een netwerk nodig om te kunnen overleven. Zeker de eerste tijd. Daar komt bij dat professionals komen en gaan. En dat staat juist haaks op de behoefte van de baby aan een aantal langdurige en betrouwbare relaties om hem of haar heen. Ik kom veel tegen in mijn beroepspraktijk dat ouders zich weinig bewust zijn van hun familie en hun netwerk. Of dat ze niet durven vragen of belasten. En ze richten zich snel tot hulpverleners en experts.
De column van Marilene de Zeeuw is hier te beluisteren.
Maar ja, inmiddels weten al zoveel meer! Alle baby’s van mensapen hebben betere kansen als er alloparents zijn. Want zo heet dat, al die geïnteresseerde en hulpvaardige dochters, zussen, tantes, vaders, broers, nichtjes, vriendinnen om de baby en de ouders heen. Familie, de natuur heeft ze ingecalculeerd als hulptroepen en rolmodellen. We hebben moeders, oma’s en nichtjes nodig bij de rivier, zoals ik dat afgelopen vakantie in Suriname zag bij de indianen en de Marrons in de jungle. Oma’s en andere menopauzerende vrouwen leven wellicht daarom zo lang: om de ouders te helpen met die kinderen die zo ontzettend lang klein en kwetsbaar zijn. Meer weten? In het toffe boek van Sarah Blaffer Hrdy ‘Een kind heeft vele moeders’ legt ze onder andere deze oma-hypothese uit.
En wat als er vacatures zijn? Oma’s die zich niet bewust zijn van hun taak, overleden, familie op afstand of vriendinnen die zich te verlegen voelen om zich ermee te bemoeien. Dat je het als jong gezin in je eentje moet doen, is beslist niet de norm. Gelukkig zijn er de laatste tijd steeds meer gemeenten die hun hulp richten op het bouwen van een netwerk om jonge ouders. Denk aan Meeleefgezinnen, Homestart, Gezin in de buurt, Centering Pregnancy, Centering Parenting en Cuddle & Care. Herstel van het dorp om een jong en kwetsbaar gezin. Tantes en nichtjes bij de dorpsput daar waar het netwerk ontbreekt of lastig is.
Want anders? Anders wordt de kinderafdeling van het ziekenhuis het vervangende netwerk. Per streekziekenhuis gaat het om maar liefst 250 aanvragen per jaar, zegt kinderarts Jolita Bekhof. Check hier haar uitleg. Reken maar uit, zorgverzekeraars van Nederland!
‘Stimuleer ouders al bij het eerste contact wijsheid
en steun in hun netwerk te zoeken’
Veel effectiever is het als hulpverleners ouders al bij het eerste contact stimuleren wijsheid en steun in hun netwerk te zoeken. Want er is een dorp nodig om in dat eerste zware jaar met een baby koortsachtig alle ballen in de lucht te houden. Ik tref te veel jonge ouders heel eenzaam vier hoog ’s nachts met een huilende baby. Wat is er nodig? Wijsheid in de vorm van praktische steun. Wasjes vouwen, ovenschotels, dutjes mogelijk maken of een peuter even mee nemen. Her en der wat voorlichting helpt deze gezinnen ook op weg. Zoals mijn moeder mij gaf: ‘Nee joh, baby’s en peuters zijn gewoon regelmatig wakker ‘s nachts.’ En een goede vriendin van mij: ‘Jullie bepalen met elkaar de afstand en nabijheid tussen jullie en je baby. Niemand anders.’ Of gewoon zo nu en dan wat uitleg over natuurlijke variatie bij baby’s en gezinnen: ‘Je hebt leeuweriken en uilen. Slaapkoppen en hazeslapers. Ga jezelf maar na …’ En ook: ’Samen slapen, bedje tegen je bed of liever op en neer over de overloop?’ Alle zoogdieren houden hun jong dichtbij en letten goed op, zeker als ze iets niet vertrouwen. En wellicht het belangrijkste: emotionele steun als ze erdoorheen zitten. Een arm, een geruststelling, een knuffel, het uitspreken van trots en vertrouwen … ‘Het is nu niet makkelijk, meisje. Maar heus, het komt goed. Je hebt het in je. In je bubble leer je je kind beter kennen. Kijk maar, luister maar naar je baby. Volg z’n signalen … Dat werk komt straks weer. Haal maar rustig adem …’
Marilene de Zeeuw
Drs. Marilene de Zeeuw is Klinisch psycholoog, Infant Mental Health Specialist en gedragstherapeut en supervisor VGCt
