Sommige kinderen hebben als gevolg van een syndroom een ontwikkelingsachterstand. Daardoor ontwikkelen ze zich anders dan normaal. “Dit beïnvloedt ook hun slaapgedrag”, geeft dr. Marleen Korver aan. “Zo kan een slaapstoornis een element van het syndroom zijn. Maar wat veel vaker voorkomt, is dat kinderen met een ontwikkelingsachterstand minder goed in- of doorslapen. Juist omdat deze kinderen anders zijn, vergt dit specifieke aandacht.”
Interview Vakblad VROEG
Slaapproblemen doen zich vaak voor bij kinderen met een ontwikkelingsachterstand. Dit slechte slapen schaadt hun ontwikkeling en vergroot de zorglast van de ouders. Toch blijft adequate hulp vaak uit. “Dit komt vooral omdat te weinig rekening wordt gehouden met de anders lopende ontwikkeling van deze kinderen”, legt Marleen uit. “Eén van de belangrijkste valkuilen is dat de ontwikkelingsleeftijd ook bij deze kinderen de belangrijkste graadmeter is.”
Zij illustreert haar woorden met een voorbeeld. “Neem het moeizame inslapen van een kindje van 9 jaar met een verstandelijke leeftijd van een jaar of 3. Ouders zijn dan geneigd om hun kind nog altijd rond 7 uur in bed te blijven stoppen. Alleen vraagt het al wat rijpere lichaam van dit kind om later naar bed te gaan. Gevolg is een inslaapprobleem, omdat zo’n kind gefrustreerd in bed ligt.”
Palet aan factoren
Bij slecht slapende kinderen met een ontwikkelingsvertraging spelen vaak andere factoren een rol. Neem lichamelijke ongemakken die tot ontwaken leiden. Denk bijvoorbeeld aan pijnklachten door spasticiteit, door maagzuur of verstopping van de darmen. Wat ook vaak een rol speelt, is dat kinderen overprikkeld zijn geraakt gedurende de dag. Met als gevolg dat ze ’s nachts regelmatig hyperalert wakker worden. Voordat ze weer in slaap kunnen vallen, moeten ouders vaak van alles uit de kast halen om hen weer wat rustiger te krijgen. Als kinderen overdag heel veel worden blootgesteld aan prikkels dan zullen ze minder goed in slaap kunnen komen.”
‘Eén van de belangrijkste valkuilen is dat de ontwikkelingsleeftijd bij deze kinderen als graadmeter geldt’
24-uurs anamnese
De vraag is natuurlijk hoe een zorgprofessional kan achterhalen wat er speelt in een bepaalde situatie. Ieder kind is immers anders en dat geldt nog meer als er sprake is van een stoornis in de ontwikkeling. Marleen adviseert om in ieder geval altijd een uitgebreide 24-uurs anamnese af te nemen bij de ouders. “In de praktijk ligt het accent meestal op het naar bed brengen en op wat er ’s nachts speelt. Toch is ook het dagritme van een kind van grote invloed op het slaapgedrag. Zo kunnen dutjes overdag de nachtslaap negatief beïnvloeden.”
Daarnaast vraagt de behandeling bij deze kinderen specifieke aandacht. “Een aantal medische bijzonderheden kan bijvoorbeeld een rol spelen bij het verbeteren van het slaapritme. In andere gevallen kan het geven van melatonine de problemen helpen oplossen, hoewel slaapmedicatie altijd een laatste stap is. Kijk eerst naar andere zaken zoals het verminderen van de prikkels overdag.”
Dr. Marleen Korver is gepromoveerd op onderzoek naar de ontwikkeling van slechthorende kinderen. Na haar promotie is ze opgeleid tot kinderarts-kinderneuroloog in respectievelijk het LUMC en het WKZ. Ze is nu werkzaam in het St. Antoniusziekenhuis Nieuwegein en Utrecht.
Zie ook:
Centrum bundelt kennis en zorg bij ontwikkelingsachterstand
Zorg, ontwikkeling en revalidatie voor kinderen tot zes jaar onder één dak
