Blog Elise van der Putte
Er is een ommekeer gaande in de geneeskunde. Als arts zijn we niet langer de onbetwiste en allesbepalende autoriteit in de spreekkamer, maar we zijn ‘partner’. Beslissen doen we steeds meer samen met de patiënt, kijkend naar zijn of haar veranderwensen in plaats van naar protocollen. Wat mij betreft een mooie ontwikkeling. We brengen onze kennis in, maar hoeven onszelf ook niet belangrijker te maken dan we zijn. Als arts ben je maar een radartje in het leven van je patiënten. Ja, je kunt het verschil maken, maar dan wél het liefst samen met die patiënt zelf.
Elise van de Putte is een van de oprichters van het LECK en de blog is eerder op de website van het exepertisecentrum gepubliceerd. Van de Putte is hoogleraar levensloopgeneeskunde en kinderarts sociale pediatrie. In januari 2024 gaat ze met pensioen. Tot die tijd schrijft ze blogs over haar ervaringen bij het LECK.
Deze ontwikkeling is ook toepasbaar op gezinnen waar kindermishandeling speelt. Ook met ouders kun je samenwerken als partner. Dat vraagt dat je ze voldoende meeneemt in datgene wat je ziet en waar je zorgen over hebt. Duidelijk zijn in wat een kind nodig heeft aan veiligheid, en erkenning geven voor wat ouders daarin kunnen betekenen en een partnerschap aangaan. Dit is beter dan veroordelen of terechtwijzen, want dat helpt meestal niet.
Ik had ooit een jongetje van een jaar of twee op mijn spreekuur met allemaal blauwe plekken op de borst en buik. Ja, het kan een bloedziekte zijn die nog onbekend is, maar het kan ook betekenen dat het kind is mishandeld. Vaak vertellen ouders dat zij ook niet weten hoe het letsel is ontstaan. Zijn moeder had het over spoken in de slaapkamer omdat het raam had opengestaan. Wie weet hadden die er iets mee te maken…
Uit ervaring weet ik dat je de ouders van wie je vermoedt dat zij hun kind mishandelen het beste kunt meenemen in je verwondering over het ontstaan van het letsel: u hebt geen idee waardoor de blauwe plekken zijn ontstaan, ik weet het ook niet, maar het lijkt erop dat uw kind in een onveilige situatie is geweest en het lijkt me goed om daar samen met u naar te kijken. Vaak krijg je de ouders hierin heel goed mee. Zij hebben namelijk – net als jij – zorgen over het kind, psychopaten daargelaten.
Ik zie veel kinderen met aanhoudende lichamelijke klachten. Ouders die met hun kind in deze situatie zijn beland voelen zich vaak afgewezen door artsen. Ze voelen zich niet erkend in hun problemen, het gevoel van partnerschap met de arts ontbreekt. Anderzijds krijgen artsen het gevoel dat ze niets voor deze ouders kunnen betekenen. Dan ontstaat een mismatch, die kan uitmonden in een melding bij Veilig Thuis, terwijl die in veel gevallen ook niets kan doen. Wat moet Veilig Thuis bijvoorbeeld met een melding over een moeder die blijft volhouden dat haar kind een erfelijke ziekte heeft, terwijl jij daar geen enkel bewijs voor kunt vinden?
Ik kan het niet vaak genoeg zeggen tegen collega’s in opleiding: plaats ouders niet in het hokje ‘foute mensen’. Ga praten, kijk samen met hen naar wat er moet veranderen. Wees geïnteresseerd en zonder oordeel. En nee, dat betekent niet dat je het gedrag van deze mensen goedkeurt. Er is een duidelijk onderscheid te maken tussen het gedrag en de mens. Laat ze voelen dat je de ouder als mens niet afkeurt, maar het gedrag dat leidt tot onveiligheid voor het kind wél.
Zelfs nu nog, in het laatste jaar van mijn werkzame leven, betrap ik mezelf erop: ik oordeel. Nog steeds. Ik krijg soms ouders in mijn spreekkamer waarvan me de haren overeind gaan staan. En dan weet ik: er is werk aan de winkel – ook voor mezelf. Want zo’n moeder voelt het hè: wéér een afwijzing. Het is de kunst om dan te onderzoeken waarom ik deze moeder of deze vader toch zo vreselijk vind en hoe ik tóch op een constructieve manier met deze ouders in gesprek kan gaan. En als dat dan onvoldoende lukt, ga ik bij mezelf te rade: wat had ík anders kunnen doen? Die instelling maakt dat mijn spreekuur altijd leuk is. Ik leer nog iedere dag en vind in iedere casus een lichtje. Als ik een vermoeden heb van kindermishandeling, denk ik niet: wat vreselijk dat we dit soort mensen in de maatschappij hebben. Of: wat een lastig verhaal. Nee, ik zie de uitdaging die voor me zit. Dat, tezamen met de wetenschap dat ik de problemen van deze ouders niet in m’n eentje hoef op te lossen, maar dat we er samen aan kunnen werken, geeft me nog altijd bakken met energie.
Het LECK is het Landelijk Expertise Centrum Kindermishandeling. Het LECK is 24/7 bereikbaar voor artsen bij (een vermoeden van) kindermishandeling. Een kinder- en forensisch arts kijken mee, geven advies en duiden medische bevindingen. Bel: 0900-4445444 of kijk op: www.leck.nu.
