Langdurig gebruik van foliumzuur tijdens de zwangerschap verhoogt mogelijk de kans dat een kind obesitas ontwikkelt. Ook de voedings- en leefgewoonten van de vader in de periode van conceptie kunnen een rol spelen.
Dat blijkt uit het doctoraatsonderzoek van biomedisch wetenschapper Sara Pauwels. Samen met een team onderzoekers van KU Leuven en UZ Leuven nam ze de voedings- en leefgewoontes van 150 zwangere vrouwen onder de loep. Na de geboorte werden ook hun kinderen een jaar lang opgevolgd.
DNA-methylatiepatroon
Pauwels nam DNA-testen af en deed onderzoek naar de genen die een link hebben met obesitas. “Daarbij hebben we het DNA-methylatiepatroon bestudeerd”, zegt Pauwels. “Dat kan je beschouwen als een laag die bovenop het DNA ligt. Ze is onderhevig aan omgevingsfactoren en kan bepaalde genen aan- en uitzetten. We hebben gemerkt dat de voeding van moeders tijdens de zwangerschap invloed uitoefent op die laag. Zo kan de moeder bepaalde voedingsstoffen doorgeven aan de foetus en de genen activeren die verband houden met obesitas.”
Gezond en evenwichtig te eten
De voeding van moeders is vooral bepalend tijdens de vroege zwangerschap, zegt Pauwels. “Zeker de eerste weken zijn belangrijk. Op dat moment wordt het methylatiepatroon van de foetus gevormd. We raden iedereen met een kinderwens dan ook aan om zo vroeg mogelijk gezond en evenwichtig te eten, en de richtlijnen van de actieve voedingsdriehoek te volgen. Het is niet voldoende om je slechte eetgewoontes pas achterwege te laten als je weet dat je zwanger bent.”
Foliumzuursupplement
Pauwels stelde ook vast dat langdurig gebruik van de vitamine B9 of foliumzuur een rol speelt bij de aanleg voor obesitas. Dat is opvallend omdat de vitamine aan zwangere vrouwen wordt aangeraden om te voorkomen dat hun baby’s geboren worden met spina bifida of een open rug. “Volgens de Belgische richtlijnen gebruik je een foliumzuursupplement het best in de maand voor de zwangerschap en tijdens het eerste trimester ervan. Maar heel wat vrouwen worden niet meteen zwanger en nemen het langer in dan noodzakelijk. Foliumzuur maakt ook deel uit van bepaalde multivitaminesupplementen, die de hele zwangerschap lang ingenomen worden. Maar wij raden dat af. Volgens de eerste resultaten van ons onderzoek is het beter om je in de eerste plaats aan de Belgische richtlijnen te houden en foliumzuur sowieso niet langer dan zes maanden op rij in te nemen.”
Rol vaders
Pauwels onderzocht ook de voedings- en leefgewoontes van zo’n honderd vaders, want ook zij kunnen aanleg voor obesitas doorgeven. “Via spermacellen levert de vader zijn deel van het DNA. De periode waarin die cellen zich ontwikkelen duurt ongeveer drie maanden. Als de vader gedurende die tijd ongezond eet en leeft, kan dat het DNA-methylatiepatroon van de spermacellen beïnvloeden, wat rechtstreeks gevolgen kan hebben voor het kind. De toekomstige vader doet er dus goed aan zich lang voor de conceptie een gezonde en evenwichtige levensstijl aan te meten.”
Biomarker
Of kinderen met een aangeboren aanleg voor obesitas de ziekte daadwerkelijk zullen ontwikkelen, kunnen de onderzoekers niet met zekerheid zeggen. “Daarvoor is verder onderzoek nodig”, zegt Pauwels. “We willen de kinderen ook op latere leeftijd verder opvolgen. Bij degenen die een te hoge BMI hebben, kunnen we nagaan of er een link is met het voedingspatroon van de moeder tijdens de zwangerschap en de genen die op een aanleg voor obesitas wijzen.”
Het ultieme doel is een biomarker te ontwikkelen die al van bij de geboorte informatie geeft over het risico op obesitas. “Als we zien dat een kind veel kans heeft om obees te worden, kunnen we op vroege leeftijd ingrijpen, de voeding en fysieke activiteit bijsturen en overgewicht tegengaan.”
