Een licht verstandelijke beperking bij ouders kan tijdens de eerste duizend dagen ernstige risico’s voor de baby met zich meebrengen. Te meer daar er dan ook vaak sprake is van andere problematieken die het ouder- en opvoederschap negatief kunnen beïnvloeden. Veel van deze (aanstaande) ouders zijn gebaat bij begeleiding. “Gezien hun eigen problemen kan de veiligheid en ontwikkeling van de baby namelijk in het geding zijn”, benadrukt Maartje Snelders. “Preventieve hulp kan dan het verschil maken. Juist met het oog om vroeg ingrijpen handen en voeten te geven is de interventie Veilige Start ontwikkeld.”
Veilige Start biedt steun, hoop en meedenkkracht in de verantwoordelijkheid van het ouderschap. “De focus ligt op het welzijn van de ouders en de veiligheid van de baby”, vertelt Maartje Snelders, projectleider Veilige Start bij William Schrikker Jeugdbescherming en Jeugdreclassering. “Er wordt met de ouders een team van steun en hulp gevormd.” Veilige Start wordt ingezet als er sprake is van zorgen over de toekomstige opvoedsituatie of over een bedreigende situatie voor de baby in de buik. “Of een combinatie van die twee.”
Veilig tijdens zwangerschap
Maartje benadrukt dat vroegtijdige hulp juist in multi-probleemsituaties van groot belang is. In de eerste plaats kunnen problemen bij de zorg en opvoeding van de toekomstige baby voorzien worden. “Dat kan blijken uit het feit dat een aanstaande ouder niet goed in staat is voor zichzelf te zorgen op het gebied van hygiëne, voeding, wonen, financiën en dergelijke. Of doordat de zorg voor eerdere kinderen zodanig tekort is geschoten dat deze uit huis zijn geplaatst of het gezag over hen is toegewezen aan een Gecertificeerde Instelling. In deze situatie is het nog ongeboren kind veilig tijdens de zwangerschap en is er tijd om goede voorbereidingen te treffen.”
Bedreigde situatie in de buik
Deze tijd is er niet indien er zorgen bestaan over de veiligheid van de baby tijdens de zwangerschap. “Denk aan schadelijk gedrag zoals een ongezonde levensstijl, al dan niet door het gebruik van drugs of alcohol of aan contextuele factoren zoals huiselijk geweld of stress. Deze factoren kunnen de ontwikkeling van de foetus bedreigen. Er kan dan al tijdens de zwangerschap schade worden toegebracht aan het ongeboren kind.” Maartje beklemtoont dat bij ernstige zorgen bemoeienis zo vroeg mogelijk in de zwangerschap wenselijk is. “Dit is van groot belang om schade aan het ongeboren kind te voorkomen. Juist de vroege zwangerschapsweken zijn voor de foetus kwetsbaar.”
Omgaan met dilemma’s
De projectleider realiseert zich terdege dat het voor hulpverleners vaak een ingewikkelde keuze is om in plaats van af te wachten, sturend te gaan worden. “Te meer daar situaties waarin ouders het gevoel hebben geen keuze te hebben, ongemakkelijk kunnen voelen. Dit is zeker het geval wanneer de Raad van de Kinderbescherming overweegt een onderzoek naar een kinderbeschermingsmaatregel te starten. Ouders hebben dan niet meer het gevoel dat het nog steeds een vrijwillige kader betreft. Veilige Start is één van de weinige interventies die concrete handvatten biedt om met dergelijke dilemma’s om te gaan. Samen met de ouders, naasten en betrokken professionals, zoals verloskundigen, wijkteammedewerkers en Veilig Thuis, werken jeugdzorgwerkers dan al tijdens de zwangerschap intensief aan een veiligheidsplan.”
In heel het land
In dit licht betreurt Maartje het dat de interventie nu alleen nog in bepaalde delen van het land inzetbaar is. “Gelukkig spant de William Schrikker Stichting zich in om Veilige Start als product in het hele land beschikbaar te laten zijn voor de gezinnen die hiervan kunnen profiteren. Nu wordt er soms nog te lang gewacht met de inzet van hulp. Of de gegeven hulp sluit niet goed aan op de betrokkenen. Dan kan het gebeuren dat de zwangerschap al te ver is gevorderd of dat er al om een kinderbeschermingsmaatregel is verzocht. Juist door op tijd Veilige Start in te zetten kan erger worden voorkomen. Die mogelijkheid wordt hopelijk binnenkort in heel het land geboden.”
Tot slot geeft Maartje aan dat je je goed moet realiseren van veel van deze (aanstaande) ouders vaak zelf al door het leven getekend zijn. “Het zou zo mooi zijn indien wij hen de mogelijkheid geven om de ouder te kunnen zijn die ze zelf graag willen zijn. Dat wij in staat zijn om te werken vanuit hun liefdevolle wensen voor hun kind, terwijl er tegelijk een cirkel van het netwerk van ouders en professionals om hen heen staat om te zorgen dat het niet verkeerd gaat.”
